នេះគឺភាពខុសគ្នាស្រួលយល់រវាង សតិ និង បញ្ញា៖
|
ចំណុច |
សតិ (Memory) |
បញ្ញា (Intelligence) |
|
និយមន័យ |
សមត្ថភាព រក្សា និង ដកយក ព័ត៌មាន (ចងចាំអតីតកាល/ចំណេះដឹង) |
សមត្ថភាព គិតវិភាគ, ដោះស្រាយបញ្ហា,
យល់អត្ថន័យថ្មី |
|
ឧទាហរណ៍ |
ចងចាំលេខទូរស័ព្ទ, និយាយបានពាក្យខ្មែរ/ចិនដែលរៀនមក |
ដោះស្រាយសមីការ, រកយុទ្ធសាស្ត្រ សម្រេចចិត្តឆ្លាតវៃ |
|
ប្រភេទមូលដ្ឋាន |
សតិខ្លី-ពេល (working/short-term),
សតិវែង-ពេល (long-term) |
បញ្ញារហ័ស (fluid) និង បញ្ញាផ្អែកលើបទពិសោធន៍ (crystallized) |
|
គ្រឿងចាស់ៗជួយ |
ការធ្វើរោមរៀនឡើងវែង,
spaced repetition |
ការគិតប្រៀបធៀប, ការអនុវត្តបញ្ហាពិត, ស្វែងរកលំនាំ |
|
តើអ្វីកែបានលឿន |
កែលម្អដោយទម្លាប់ចៀសរំខាន,
mnemonic, sleep |
កែលម្អតាម គំនិតឡេីងវិភាគ, ចងក្រងចំណេះដឹងជាច្រើនវិស័យ |
ចំណាំសំខាន់
- អ្នកអាចមាន សតិល្អ ប៉ុន្តែ បញ្ញាមធ្យម (ចងចាំបានច្រើន តែវិភាគមិនជ្រាលជ្រៅ) ឬ
ផ្ទុយវិញ។
- ពេលរៀនថ្មីៗ៖
- សតិ ជួយ “រក្សាទុក” ព័ត៌មាន → ងាយយកមកប្រើ។
- បញ្ញា ធ្វើឲ្យ “យល់អត្ថន័យ”
និងអាចបម្លែងទៅវិធីសាស្ត្រថ្មីៗ។
វិធីកែលម្អរហ័ស
- សតិ៖ spaced repetition, summary 1–2
បន្ទាត់បន្ទាប់រៀន, គេង 7–8 ម៉ោង, កាត់ Multitask។
- បញ្ញា៖ សួរខ្លួនឯង “ហេតុអ្វី? ប្រសិនបើ? តើមានជម្រើសទី៣?”, ធ្វើបញ្ហាពិត (project-based), ប្រៀបធៀបគំរូខុសៗគ្នា។
សរុប៖ សតិ = កន្លែងផ្ទុក/យកព័ត៌មាន, បញ្ញា = ម៉ាស៊ីនគិតបំលែងពត៌មានទៅជាចំណេះដឹង និងសម្រេចចិត្ត។