ការបង្រៀនអំពីវិន័យ និងទម្លាប់ល្អសម្រាប់កូនអាយុ ៣-៤ ឆ្នាំ
ការបង្រៀនវិន័យ និងទម្លាប់ល្អនៅវ័យនេះ គឺជាការសំខាន់ ដើម្បីអោយកូនអភិវឌ្ឍចិត្តសប្បុរស មានការរៀបចំ និងចេះគោរពអ្នកដទៃ។ វាមិនមែនអំពីការចំអិតជាប្រកាន់មិនលូវទេ ប៉ុន្តែជាការចាប់ផ្តើមបង្កើតទម្លាប់ល្អដែលនឹងជួយកូននៅក្នុងជីវិតអនាគត។
១. បង្រៀនឲ្យចេះសូរសួរ និងប្រើពាក្យស្លោកល្អៗ
👉 ត្រូវបង្រៀនកូនឲ្យស្គាល់ពាក្យស្លោកដូចជា:
- "សួស្តី" (Hello)
- "អរគុណ" (Thank you)
- "សូមអភ័យ" (Sorry)
- "សូម" (Please)
🔹 វិធីសាស្ត្របង្រៀន:
- អ្នកត្រូវប្រើពាក្យទាំងនេះជាប្រចាំនៅក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយកូន។ ឧ. ពេលកូនយកអីវ៉ាន់ អ្នកអាចនិយាយថា "អរគុណ!" ហើយបើកូនភ្លេច អ្នកអាចស нагសួរថា "អោយម៉ាក់អីចាំបា់បា?" (ហើយអោយគេសូម)។
- លេងល្បែងសម្តែងតួ (Role Play) ដើម្បីអោយកូនអនុវត្ត។
២. បង្រៀនឲ្យចេះរៀបចំអ្វីៗជាសណ្ឋាន
👉 ត្រូវបង្រៀនកូនឲ្យចេះថែរក្សាររបស់ខ្លួន ដូចជា:
- ដាក់ប្រដាប់ប្រដាររបស់ខ្លួននៅកន្លែងដែលអាចរកឃើញ។
- ជួយផ្តិតអាវ ឬដាក់ស្បែកជើងនៅកន្លែងត្រឹមត្រូវ។
- ជួយមើលថែសម្ភារៈលេងរបស់ខ្លួន។
🔹 វិធីសាស្ត្របង្រៀន:
- ដោយសាកល្បងបង្កើតល្បែង "បំពេញកិច្ចការ" ដោយថា "យើងចង់អោយប្រដាប់ប្រដារយើងមានកន្លែងស្នាក់នៅហើយ!"
- ជម្រុញឲ្យកូនទទួលខុសត្រូវលើអីវ៉ាន់ខ្លួនឯង ដោយអោយពិន័យជាការលេងបន្ថែមបន្តិចបន្តួចបើគេអត់ធ្វើតាម។
៣. បង្កើនទម្លាប់ល្អក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ
👉 ទម្លាប់ដែលត្រូវអប់រំ៖
- ដុសធ្មេញ នៅព្រឹក និងល្ងាច។
- លាងដៃ មុន និងបន្ទាប់ពីញ៉ាំអាហារ។
- បោកមុខ ពេលភ្ញាក់ពីដំណេក និងមុនពេលគេង។
- ផ្តិតអាវឲ្យរួចរាល់ មុនពេលចេញពីផ្ទះ។
🔹 វិធីសាស្ត្របង្រៀន:
- ប្រើបទចម្រៀង ឬតំរូវស្រីលើការប្រើទម្លាប់ទាំងនេះ។
- ជម្រុញអោយកូនធ្វើដោយខ្លួនឯង ហើយសរសើរពេលគេអនុវត្តបាន។
- ប្រើប្រព័ន្ធពិន័យតូចៗដូចជា "បូណា ដែលដុសធ្មេញបាន ៧ថ្ងៃជាប់គ្នា នឹងទទួលរង្វាន់!" (ប្រើស្លាកសញ្ញា ឬរង្វាន់តូចៗ)។
៤. បង្រៀនឲ្យចេះចេះអត់ធ្មត់ និងចេះរង់ចាំ
👉 ការអត់ធ្មត់ជាការចាំបាច់សម្រាប់ជីវិតរបស់កូន
- កុំអោយកូនសំលឹងទទួលអ្វីភ្លាមៗពេលស្នើសុំ។
- បង្រៀនឲ្យកូនចាំអាននៅពេលគេមានការងារ។
- បង្រៀនឲ្យកូនចេះច្របល់ជាក្រុមដោយអោយលេងជាក្រុមជាមួយកុមារផ្សេង។
🔹 វិធីសាស្ត្របង្រៀន:
- ប្រើល្បែងដូចជា "រង់ចាំវេន" ដោយអោយកូនសាកល្បងជាច្រើនដង។
- បើកូរកេរ ឬគេងអាក្រក់ ព្យាយាមមិនអោយអ្វីភ្លាមៗ តែអោយពន្យាពេលបន្តិច។
- ពន្យល់អោយកូនយល់អំពីអត្ថប្រយោជន៍នៃការរង់ចាំ។
៥. បង្រៀនឲ្យកូនចេះស្វែងយល់ និងទទួលខុសត្រូវ
👉 បង្រៀនអំពីការទទួលខុសត្រូវដោយអោយកូនសាកល្បងរឿងតូចៗ
- ដាក់ទំនួលខុសត្រូវអោយកូនជួយកិច្ចការតូចៗនៅផ្ទះ។
- បង្រៀនអោយកូនជួយរៀបចំតុបាយ ឬសំអាតកន្លែងលេងរបស់ខ្លួន។
🔹 វិធីសាស្ត្របង្រៀន:
- ប្រើប្រព័ន្ធរង្វាន់ (ឧ. "បើខ្ញុំសម្អាតអីវ៉ាន់ខ្ញុំបាន ខ្ញុំអាចលេង ១០នាទីបន្ថែម!")។
- ធ្វើជាគំរូអោយកូន ដោយអោយគេសังเกตអំពីអាកប្បកិរិយារបស់អ្នក។
៦. បង្រៀនឲ្យគោរព និងស្រឡាញ់អ្នកដទៃ
👉 បង្រៀនកូនឲ្យចេះគោរពមនុស្សដទៃ
- បង្រៀនអំពីការប្រើពាក្យសម្ដីទន់ភ្លន់។
- បង្រៀនអោយកូនចេះជួយគេ។
- បង្រៀនអំពីការទាក់ទងជាមួយមនុស្សផ្សេង។
🔹 វិធីសាស្ត្របង្រៀន:
- ជំរុញអោយកូនចេះចែករំលែកដូចជា ចែកប្រដាប់លេងឲ្យមិត្ត។
- ប្រើរឿងនិទានឲ្យកូនស្តាប់ ដែលមានអត្ថន័យអំពីការគោរព និងស្រឡាញ់គ្នា។
- ពន្យល់អោយកូនដឹងអំពីផលប៉ះពាល់នៃការប្រើពាក្យសម្ដីអាក្រក់ ឬការបង្កអាកប្បកិរិយាមិនល្អ។
👉 សេចក្តីសន្និដ្ឋាន:
ការអប់រំអំពីវិន័យ និងទម្លាប់ល្អ គឺការចាប់ផ្តើមបង្កើតសីលធម៌សម្រាប់កូន។ ត្រូវធ្វើជាគំរូ ដោយប្រើសម្រស់នៃការបង្រៀនមិនអោយមានសម្ពាធច្រើន។ ជាជាងការផ្តន្ទាទោស គួរសរសើរនិងផ្តល់ការលើកទឹកចិត្តជាប្រចាំ។ 😊
លេ6ត
ការពន្យល់អោយកូនដឹងអំពីផលប៉ះពាល់នៃការប្រើពាក្យសម្ដីអាក្រក់ និងការបង្កអាកប្បកិរិយាមិនល្អ
កុមារវ័យ ៣-៤ ឆ្នាំ នៅក្នុងដំណាក់កាលដែលពួកគេកំពុងរៀនពីអាកប្បកិរិយាសង្គម។ ពេលខ្លះ ពួកគេប្រើពាក្យសម្ដីអាក្រក់ ឬមានអាកប្បកិរិយាមិនល្អ ដោយសារគ្មានដឹងពីផលប៉ះពាល់។ ហេតុនេះ ចំពោះមាតាបិតា ឬអ្នកថែរក្សា គួរតែពន្យល់កូនអោយយល់ពីផលប៉ះពាល់នៃអាកប្បកិរិយាទាំងនេះ ដោយប្រើវិធីសាស្ត្រដែលសមរម្យនិងងាយយល់។
១. ពន្យល់អោយកូនយល់អំពីការប្រើពាក្យសម្ដីអាក្រក់
👉 ពាក្យសម្ដីអាក្រក់ជាអ្វី?
- ពាក្យដែលធ្វើអោយមនុស្សផ្សេងមានអារម្មណ៍អាក្រក់ ឬចំហាយចិត្ត (ឧ. "បាប", "ខ្លាច", "អាប", "គ្មានអី" ដោយចេតនាអាក្រក់)
- ពាក្យដែលអាចធ្វើអោយអ្នកដទៃមិនចូលចិត្ត និងបង្កអោយមានវិវាទ
👉 ផលប៉ះពាល់នៃការប្រើពាក្យអាក្រក់
- បង្កអោយមិត្តភក្តិឬមនុស្សជុំវិញខឹងឬស្អប់
- អាចធ្វើអោយអ្នកដទៃមិនចង់លេងជាមួយ
- ប៉ះពាល់ដល់ការជឿទុកចិត្តពីអាណាព្យាបាល
🔹 វិធីសាស្ត្របង្រៀន
- ប្រើរឿងនិទានសម្រាប់បង្រៀន – ឧ. រឿងអំពីមនុស្សដែលប្រើពាក្យសម្ដីអាក្រក់ ហើយបាត់បង់មិត្តភក្តិ
- លេងល្បែងសម្តែងតួ (Role Play) – ដើម្បីឲ្យកូនសាកល្បងនិយាយល្អនិងទទួលបានការលើកទឹកចិត្ត
- កែប្រែដោយប្រើការប្រៀបធៀប – ឧ. "បើអ្នកនិយាយល្អ អ្នកនឹងមានមិត្តច្រើន!"
- បង្ហាញស្នាមរបស់ពាក្យអាក្រក់ – ឧ. ប្រើឃ្លាប្រសិនបើ "បើអ្នកនិយាយអាក្រក់ បងសុខចិត្តទេ?" ដើម្បីឲ្យកូនយល់អារម្មណ៍របស់អ្នកដទៃ
២. ពន្យល់អោយកូនយល់អំពីអាកប្បកិរិយាមិនល្អ
👉 អាកប្បកិរិយាមិនល្អមានអ្វីខ្លះ?
- ការរត់ចេញដោយគ្មានអនុញ្ញាត
- ការរញ៉េរញ៉ៃ និងបង្កអោយមានសំឡេងខ្លាំង
- ការរុញ ឬវាយមិត្តភក្តិ
- ការសម្លឹង ឬបង្ហាញអាកប្បកិរិយាមិនគោរព
👉 ផលប៉ះពាល់នៃអាកប្បកិរិយាមិនល្អ
- បង្កអោយអ្នកដទៃខឹងឬអស់ចិត្ត
- បាត់បង់មិត្តភក្តិ
- អាចបណ្តាលអោយមានគ្រោះថ្នាក់ (ឧ. ការរត់ដោយគ្មានអនុញ្ញាតអាចបណ្តាលអោយងាប់)
🔹 វិធីសាស្ត្របង្រៀន
- ប្រើការនិយាយដោយទន់ភ្លន់ – ដោយប្រើសំលេងដែលមិនធ្វើអោយកូនខ្លាច តែអោយគេយល់ពីរឿងនោះ
- ប្រើរូបភាពឬរឿងនិទាន – ដើម្បីបង្ហាញអំពីអាកប្បកិរិយាល្អ និងអាកប្បកិរិយាមិនល្អ
- លេងល្បែង "ល្អ ឬអាក្រក់?" – ដោយអោយកូនសាកល្បងស្វែងរកថា អាកប្បកិរិយាណាខុស ឬត្រូវ
- បង្ហាញទង្វើល្អជាគំរូ – ដោយធ្វើអោយកូនមើលរបៀបដែលអ្នកបង្ហាញអាកប្បកិរិយាល្អ
៣. បង្រៀនកូនអំពីវិធីសំរុងបញ្ចប់ទង្វើអាក្រក់
👉 តើអ្វីទៅជាវិធីទប់ស្កាត់ការប្រើពាក្យអាក្រក់ និងអាកប្បកិរិយាមិនល្អ?
- អោយកូនយល់ពីអារម្មណ៍របស់អ្នកដទៃ
- សួរឃ្លាដូចជា "បើអ្នកត្រូវគេចៅ អ្នកសុខចិត្តទេ?"
- បង្រៀនការប្រើពាក្យជំនួស
- ឧ. បើកូនអាក្រក់អំពីអ្វីមួយ អ្នកអាចប្រាប់គេថា "ខ្ញុំមិនចូលចិត្តអោយអ្នកធ្វើអីនេះ" ជំនួសឲ្យការចាញ់ឬរលីងមិត្ត
- ចូលរួមកិច្ចការគ្រួសារ និងការលេងជាក្រុម
- ជំរុញឲ្យកូនចេះចែករំលែកនិងសហការជាមួយគេ
- បង្កើនការលើកទឹកចិត្តបែបវិជ្ជមាន
- ឧ. ពេលកូនធ្វើអាកប្បកិរិយាល្អ អ្នកអាចនិយាយថា "អ្នកស្អាតណាស់ ពេលអ្នកអោយជំនួយ!"
សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន
កូនអាយុ ៣-៤ ឆ្នាំ មិនទាន់យល់ពីផលប៉ះពាល់របស់ពាក្យសម្ដីអាក្រក់ និងអាកប្បកិរិយាមិនល្អ។ ដូច្នេះ ត្រូវបង្រៀនដោយប្រើរឿងនិទាន ការលេង និងការបង្ហាញឲ្យគេសង្កេតអំពីអារម្មណ៍អ្នកដទៃ។ ចូលរួមនិងតាមដានការអភិវឌ្ឍរបស់កូនជាប្រចាំ ដើម្បីជួយឲ្យគេក្លាយជាមនុស្សដែលគោរព និងអាចរស់នៅក្នុងសង្គមបានល្អ។ 😊
Edit Post